آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

شهر اصفهان یکی از قدیمی ‌ترین شهرهای ایران است که هنر در آن قدمت بسیاری دارد. صنایع دستی تولید شده در این شهر از قطب ‌های اصلی این صنعت در کشور محسوب می‌ شوند. صنایع دستی مسی اصفهان از میان تمامی وسایل تولید شده در این شهر دارای تنوع بسیار زیادی بوده و به دلیل زیبایی منحصر به فردی که دارند علاوه بر بازار داخلی، در خارج از کشور نیز طرفداران بسیاری را به خود اختصاص داده­اند.

مردم اصفهان با توجه به استعدادهای هنری که دارند تمام لوازم مورد نیاز خود را به صورت دستی با ظرافت و زیبایی بی‌نظیری تولید می­کنند. بطوریکه صنایع دستی مسی اصفهان از منابع اصلی درآمد و اقتصاد این شهر به حساب می آید. نقش و نگارهایی که هنرمندان اصفهانی برای تولید ظروف و لوازم تزئینی از آن بهره می­جویند در نگاره­ها، تصاویر سنتی و ساختمان‌­ها نیز استفاده می­شوند. از اینرو سبک معماری این شهر بسیار چشم نواز بوده و از مکان‌های گردشگری مطرح در سطح بین المللی محسوب می­شود.

کشور ایران دارای صنایع دستی بسیاری است. اما چیزی که صنایع دستی اصفهان را متمایز نموده، خلاقیت و نوآوری استادان این شهر در ابداع روش­های نوین ساخت لوازم سنتی می‌باشد. در همین راستا صنایع دستی مسی اصفهان به عنوان یکی از محصولات نوین صنایع دستی در سازمان یونسکو ثبت گردیده است. شهر اصفهان همیشه خالق جدیدترین هنرهای سنتی و کارهای دستی بوده که تمامی آنها برای سوغاتی یکی از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند. خاتم کاری و مس و خام، مینا کاری، منبت کاری، الماس تراش، فیروزه کوبی و مس و پرداز نمونه­ای از صنایع دستی تولید شده در اصفهان می­باشند. به طوریکه تعدادی از آنها نیز در سال‌های اخیر در این شهر تولید گردیده و به صنعت کشور معرفی شده‌­اند. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی برخی از این صنایع بپردازیم.

میناکاری در اصفهان

مینا کاری یکی از صنایع دستی مسی اصفهان می­باشد. این صنعت، هنر استفاده از رنگ­های خاص، به همراه روکش شیشه ای به شکل لعابی شفاف بر روی اشیا مختلف از جنس فلزات گرانبها مانند طلا، نقره، مس و غیره بوده که بر اثر درجه حرارت­های مختلف روی آنها ساخته می­شود. به­دلیل قرار گرفتن در حرارت بالا و اکسید شدن مینا با فلزات مختلف، طلا و نقره مناسب­ترین عنصر برای ساخت لوازم مینا کاری می­باشند. امروزه به جهت خاصیت چکش پذیری مس، این فلز جایگاه ویژه ای در ساخت ظروف مینا کاری به خود اختصاص داده است.

رنگهای بسیار زیبایی که در مینا کاری بر روی اشیاء مورد نظر برجای می­ماند، هر بیننده خوش ذوقی را به یاد آسمان آبی می‌اندازد. شاید انتخاب کلمه مینا کاری برای این صنعت به دلیل تداعی شدن همچین احساسی در افراد باشد. تاکنون این صنعت به روش­های مختلفی انجام شده که مهمترین آنها خانه­‌بندی و نقاشی نام دارد. روش خانه­بندی که در قدیم مرسوم بوده ساخت مفتول های سیمی در طرح های دلخواه و چسباندن آن با حرارت بالا روی ظرف مورد نظر و سپس لعاب کاری، رنگ زنی و مینا کاری ظرف می­باشد.

در روش نقاشی پس از آماده کردن شیء مورد نظر، آن را به یک لایه لعاب سفید رنگ آغشته نموده و در معرض حرارت بسیار زیاد قرار می‌دهند. سپس بر روی ظرف، طرح های دلخواهی را با رنگ های متنوع نقاشی کرده و برای تثبیت، مجدد آن را داخل کوره قرار می دهند. علاوه بر رنگ های شیمیایی برای لعاب مینا کاری از مواد مختلفی از قبیل پتاسیم، قلع و زیرکونیوم استفاده می­کنند. از دیگر نمونه­های مینا کاری، می توان به مینای مرصع که در آن روی ظرف قطعاتی از یاقوت می چسبانند، مینای پنجره ای یا دورو شفاف، مینای شکری و برجسته اشاره نمود.

آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

هنر دستی مس و پرداز

با وجود پیشرفت صنعت و مدرن شدن وسایل زندگی‌، همچنان صنایع دستی ساخته شده توسط هنر دست استادان شهر اصفهان نظرها را به خود جلب می نماید. وسایلی که در صنایع دستی مسی اصفهان توسط هنرمندان خوش ذوق این شهر ساخته می­شوند در بازارهای داخلی و خارجی طرفداران بسیاری دارند. یکی از این صنایع نوظهور که در عصر جدید تولید گردیده و قدمت بسیاری نداشته، صنعت مس و پرداز نام دارد. در این صنعت استادان اصفهانی از خاصیت انعطاف پذیری بالای مس در صنعت مسگری و تحمل گرمایی بالای آن در مینا کاری، بهره می­گیرند. آنها با ترکیب این دو هنر که قبل تر آثار زیبایی را خلق نموده اند، توانستند هنر نوینی را پایه گذاری نمایند. این صنعت جدید ابداع شده توسط هنرمندان، با نام مس و پرداز شهرت پیدا کرده است. لذا متخصصین صنایع دستی این هنر را تلفیقی از صنعت مینا کاری و مسگری می­دانند.

در فرایند ساخت ظروف با کمک این هنر برای جلوگیری از اکسید شدن مس پس از استفاده از رنگ آبی و سایه­های آن، بر روی ظرف مورد نظر یک لایه پلی استر با کیفیت استفاده می­کنند تا دوام و اصالت کار تضمین گردد. زیبایی وسایل تولید شده در این هنر به گونه‌ای است که از آنها در دکوراسیون مدرن امروزی نیز می‌توان استفاده نمود.

شاید این سوال برای شما مطرح گردد چه تفاوتی بین مس و پرداز و هنر قدیمی مینا کاری وجود دارد. عمده‌­ترین تفاوت این دو صنعت لایه­های رنگ آنها می­باشد. در مینا کاری از طیف­­های مختلف رنگ آبی استفاده می­شود و طرح­ها و نقش­های روی آن ظریف ‌تر بوده و تمام سطح کار را در بر می­گیرد. در مس و پرداز تضادهای رنگی بیشتری وجود دارد که با رنگ قرمز ظرف مسی ترکیب زیبایی به وجود می آورند. همچنین نقش­های روی ظرف برجسته و نمایان تر می­باشند.

آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

آشنایی با صنعت فیروزه کوبی

فیروزه کوبی یکی از صنایع دستی مسی اصفهان است. این هنر به کمک چسباندن سنگ زیبای فیروزه بر روی فلزات گرانبها با دقت و ظرافت بالا ساخته می شود. به دلیل وجود معدن قدیمی نیشابور که سنگ های استخراج شده از آن بسیار مرغوب می باشند، این هنر برای اولین بار در خراسان و بیشتر برای ساخت زیور آلاتی مانند دستبند، گردنبند و انگشتر به وجود آمد.

پس از گذشت دو دهه از ظهور آن، صنعت فیروزه کوبی در شهرهای دیگر ایران به خصوص اصفهان رونق پیدا کرد و هنرمندان خوش ذوق اصفهانی ابداع کننده صنعت فیروزه کوبی بر روی ظروف مسی بودند. استاد کاران این شهر برای تولید این ظروف از قطعات کوچک و مرغوب  فیروزه‌ به رنگ آبی و سبز که توانایی تحمل گرما و فشار زیاد را داشته باشند استفاده نموده و آنها را همانند موزاییک روی ظروف قرار می­دهند. زیبایی ظروف مسی که با فیروزه های مرغوب تزئین می شوند به اندازه ای است که علاوه بر داخل کشور طرفداران بسیاری در سراسر جهان دارند و یکی از نفیس‌ترین کالاهای سنتی محسوب می‌شوند.

برای ساخت این ظروف ابتدا استاد زرگر ظرف مورد نظر را از فلزاتی مانند مس، نقره، برنز و غیره می سازد و بر روی آن خم کاری های مورد نیاز، جهت نصب سنگ های فیروزه را در نظر می­گیرد. سپس استاد فیروزه کوب قطعات ریز سنگ فیروزه را با ظرافت و دقت بسیاری با کمک لاک پودر شده بر روی آنها نصب می‌ نماید. برای افزایش ظرافت کار، استحکام و زیبایی آن، پودر لاک ذوب شده را بین فواصل سنگ ‌های فیروزه قرار می دهند و سنگ ها را با جا به جایی دست مرتب می نمایند. ظروف ساخته شده در صنعت فیروزه کوبی در صورتیکه در معرض ضربه شدید قرار نگیرند و روغن روی آنها نریزد ماندگاری بسیار بالایی دارند.

آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

الماس تراش در صنایع دستی مسی اصفهان

یکی دیگر از جدیدترین صنایع دستی مسی اصفهان، صنعت الماس تراش نام دارد. متخصصین صنایع دستی این هنر را زیر مجموعه از قلم زنی می دانند که در آن مرحله قیراندود کردن حذف گردیده است. همچنین مطابق نظر کارشناسان این هنر از لحاظ روش کار، تا اندازه زیادی مشابه هنر حکاکی بر روی مس است. مهمترین وسیله استفاده شده در این صنعت، الماس های مختلف تراش می باشد. استادان صنعت الماس تراش برای ایجاد طرح های مختلف روی وسایل تزئینی از این الماس‌ ها برای تراشیدن و حکاکی استفاده می کنند. آنها با این روش می ­توانند طرح‌ های متنوعی از گل‌ های زیبا و پرنده ‌های افسانه‌ای را روی ظروفی از جنس مس به وجود آورند.

برای ساخت ظروف در هنر الماس تراش، ابتدا استاد مسگر باید ظرف مورد نظر را به شکل دلخواه در آورد. سپس آن را آماده قلم زنی، حکاکی و تراش توسط الماس های تراشکاری نماید. پس از ساخت ظرف مورد نظر، باید آن را رنگ زده و داخل کوره‌ های خاصی قرار ‌دهند. ظرف مسی با قرار گرفتن در معرض حرارت، رنگی که برای آن در نظر گرفته شده است به خوبی آماده می گردد. بعد از آن طرح مورد نظر توسط هنرمندی حرفه ای بر روی ظرف رنگ شده نقاشی می گردد. در نهایت نوبت به استاد کار قلم زنی می رسد تا با کمک تراشه های الماس، طرح مورد نظر را تراشیده و حکاکی نماید. برای تثبیت رنگ روی ظرف، ایجاد ظرافت، دوام و زیبایی بیشتر آن در مراحل ساخت از لایه‌ های مختلف پلی استر استفاده می­کنند.

زیبایی ظروف تزئینی ساخته شده با هنر الماس تراش، چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می نماید. همچنین به دلیل استحکام بالای ظروف الماس تراش، علاوه بر لوازم تزئینی از آنها برای تولید انواع گوناگون وسایل پذیرایی نیز استفاده می­­کنند.

آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

سخن پایانی آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان

در این مقاله آشنایی با صنایع دستی مسی اصفهان سعی کردیم با برخی از صنایع دستی اصفهان مانند الماس تراش، فیروزه کوبی، مس و پرداز و مینا کاری آشنا شویم، این صنابع دستی اصفهان نمونه هایی از دریای بیکران هنر صنایع دستی مسی اصفهان می باشند. استادان این شهر هر کدام از آنها را با دقت و ذوق بسیاری ساخته و در اختیار طرفداران فرهنگ و هنر سنتی قرار می­دهند. باتوجه به اینکه مس، فلزی پایدار در طول زمان است هر کدام از ظروف ساخته شده با آن نیز مقاومت و دوام بسیاری دارند.

فهرست مطالب

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *