همه چیز درباره خرید انواع سوهان

سوهان یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب ایرانی است که با طعم دلپذیر و خواص غذایی خود، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ غذایی ایران دارد. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، ترکیبات، ارزش غذایی، انواع مختلف و نکاتی برای خرید سوهان مرغوب می‌پردازیم.

سوهان چیست؟ همه چیز درباره تاریخچه سوهان

سوهان نوعی شیرینی سنتی ایرانی است که برای اولین بار در دوره قاجار در شهر قم تهیه و پخته شد. بر اساس گزارش های تاریخی، اولین طرز تهیه آن به سال‌های ۱۲۸۹-۱۲۹۰ هجری قمری در قم نسبت داده می‌شود. در آن زمان، نوعی حلوا به نام حلوا ارده یا حلوا خرده تهیه می شد که پایه اصلی سوهان امروزی بود.

سوهان برای نخستین‌بار در شهر قم و توسط عطاران این شهر به‌عنوان نوعی حلوا تهیه شد. حدود ۱۱۰ سال پیش، در مراسمی رسمی، این حلوا به نماینده ایل قاجار تقدیم شد و طعم منحصربه‌فردش او را شگفت‌زده کرد. او گفت: «مثل سوهان، غذا را برید و هضم کرد!» و از آن زمان، این شیرینی به نام «سوهان» شناخته شد. با ورود آن به دربار، شهرت سوهان گسترش یافت و امروزه یکی از محبوب‌ترین سوغات‌های ایران به‌شمار می‌رود.

سوهان قم در ابتدا بافتی نرم و شبیه حلوا داشت، اما با گذر زمان دستور پخت آن تغییر کرد و به شکل امروزیِ ترد و برش‌خورده درآمد. استقبال گسترده مردم ایران از این شیرینی، تولیدکنندگان را به خلق انواع جدیدی از سوهان ترغیب کرده است.

امروزه سوهان در شهرهایی مانند قم، اصفهان و زرند به‌طور گسترده تولید می‌شود. برخی انواع خاص مانند سوهان عسلی زرندی یا سوهان گزی اصفهانی، تنها در همان مناطق یافت می‌شوند. از جمله انواع محبوب سوهان می‌توان به سوهان گل، لقمه‌ای، عسلی، باقلوایی، حلوایی، زرین، گز مخصوص، حبه‌ای و دسر سوهان اشاره کرد.

ترکیبات اصلی سوهان و آشنایی با فرآیند سنتی پخت آن

سوهان سنتی قم با ترکیبی از آرد جوانه گندم، شکر، روغن حیوانی، زرده تخم مرغ، هل، زعفران و گلاب تهیه می شود و برای طعم و ارزش غذایی بیشتر، مغز پسته و بادام به آن افزوده می شود. در برخی دستورها، به جای شکر یا همراه آن از عسل طبیعی استفاده می کنند تا طعم و عطر سوهان قم ماندگارتر شود.

همه مواد روی حرارت ملایم و با هم زدن مداوم به نقطه قوام می رسند؛ سپس خمیر داغ روی سینی های فلزی پهن می شود و در حالی که هنوز گرم است، با کاتر یا قیچی مخصوص به شکل های لقمه ای، تخت یا گل مینا برش می خورد. سرد شدن سریع روی سطح خنک باعث ایجاد بافت ترد و براق سوهان می شود و نتیجه، محصولی اصیل و خوش طعم است که در فهرست سوغات محبوب قم جایگاه ویژه ای دارد.

ارزش غذایی و کالری سوهان

سوهان با ترکیباتی چون آرد جوانه گندم، زرده تخم مرغ، پسته و بادام، منبعی غنی از انرژی و مواد مغذی است. هر ۱۰۰ گرم سوهان حدود ۵۰۰ کیلوکالری انرژی دارد و سرشار از کربوهیدرات ها، چربی های مفید و میزان قابل توجهی پروتئین است. این شیرینی سنتی به دلیل دارا بودن ویتامین ها و مواد معدنی موجود در جوانه گندم و مغزها، گزینه ای مغذی اما پرکالری محسوب می‌شود! بنابراین مصرف متعادل آن مخصوصا برای افرادی که رژیم غذایی خاص دارند، توصیه می شود.

با وجود ارزش غذایی بالا، نباید از مضرات احتمالی سوهان نیز غافل شد. این شیرینی به دلیل میزان بالای قند و چربی، برای همه افراد مخصوصا بیماران دیابتی و افرادی با رژیم غذایی خاص، گزینه مناسبی نیست.

علاوه بر این، اگر در فرآیند تولید از مواد اولیه بی کیفیت یا افزودنی های ناسالم مانند رنگ های مصنوعی استفاده شود، حتی مصرف مقدار کمی از سوهان هم می تواند برای سلامتی مضر باشد. بنابراین در خرید سوهان، توجه به ترکیبات، برند معتبر و بسته‌بندی استاندارد اهمیت ویژه‌ای دارد.

سوهان در کدام شهرهای ایران شهرت بیشتری دارد؟

سوهان یکی از شیرینی‌های اصیل ایرانی است که در شهرهای مختلف ایران با دستورهای متنوع تهیه می‌شود. هر منطقه ویژگی‌های خاص خود را در تهیه این شیرینی دارد و همین تفاوت‌ها، سوهان را به یکی از متنوع‌ترین سوغاتی‌های ایرانی تبدیل کرده است.

• قم: مهد سوهان سنتی ایران
  سوهان قم شناخته‌شده‌ترین و پرتنوع‌ترین نوع سوهان در کشور است. این شهر نه‌تنها به‌عنوان خاستگاه اصلی سوهان شناخته می‌شود، بلکه انواع مختلفی چون سوهان گل، لقمه‌ای، تخت و سوهان عسلی در قم تهیه می‌شود. کیفیت بالای مواد اولیه و تجربه‌ی نسل‌به‌نسل کارگاه‌های سوهان‌پزی قم، این محصول را به یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مذهبی تبدیل کرده است.
• اصفهان: خاستگاه سوهان عسلی
  در اصفهان نوع خاصی از سوهان به نام سوهان عسلی تولید می‌شود. این نوع سوهان از عسل، مغز بادام یا پسته، شکر، زعفران و روغن تهیه شده و بیشتر به شکل آبنبات با بافتی شفاف و شکننده است. سوهان عسلی اصفهان به‌خاطر شیرینی ملایم و بافت منحصر‌به‌فردش، طرفداران زیادی دارد و معمولاً همراه با گز عرضه می‌شود.
• زرند کرمان: سوهانی نازک، ترد و ماندگار
  سوهان زرندی که به ثبت ملی نیز رسیده، نوعی خاص و ظریف از سوهان است که نسبت به نمونه‌های قم، روغن بسیار کمتری دارد و همین موضوع باعث تردی بالا و ماندگاری طولانی‌تر آن می‌شود. بافت بسیار نازک این سوهان، آن را از سایر نمونه‌ها متمایز کرده و در سال‌های اخیر مورد توجه گردشگران و علاقه‌مندان به شیرینی‌های سبک‌تر قرار گرفته است.

انواع رایج سوهان به‌همراه عکس و توضیح کوتاه

در کنار سوهان سنتی قم، انواع متنوعی از این شیرینی خوش‌طعم در نقاط مختلف ایران تولید می‌شود که هر کدام ویژگی‌ و طرفداران خاص خود را دارند. در ادامه با محبوب‌ترین انواع سوهان قم آشنا شوید:

• سوهان لقمه‌ای
  این نوع سوهان به‌صورت قطعات کوچک، مکعبی یا مستطیلی قالب‌گیری می‌شود و برای مصرف آسان‌تر، بسته‌بندی‌هایی با قابلیت حمل و نگهداری بهتر دارد. سوهان لقمه‌ای یکی از پرطرفدارترین گزینه‌ها برای سوغات است.
• سوهان عسلی
  سوهان عسلی بیشتر در اصفهان تولید می‌شود. این نوع سوهان با استفاده از عسل، مغزها و زعفران تهیه شده و بافتی نازک، ترد و شکننده دارد. ظاهر آن شبیه به آب‌نبات است و معمولاً به‌صورت ورقه‌ای عرضه می‌شود.
• سوهان کنجدی
  در این نوع، ترکیب سنتی سوهان با دانه‌های کنجد همراه می‌شود. طعم خاص و خواص تغذیه‌ای کنجد، این مدل را به گزینه‌ای خوشمزه و مقوی تبدیل کرده که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
• سوهان گزی
  ترکیبی از دو سوغات محبوب؛ گز و سوهان. در سوهان گزی، مغز گز درون لایه‌ای از سوهان قرار می‌گیرد که بافتی خاص و طعمی متفاوت ایجاد می‌کند. این نوع بیشتر در اصفهان و قم تولید می‌شود و محبوبیت زیادی در بین کودکان و بزرگسالان دارد.
• سوهان پشمکی
  نوعی خاص از سوهان با بافتی نرم و پشمک‌مانند که هنگام خوردن به‌سرعت در دهان آب می‌شود. این مدل معمولاً در بسته‌بندی‌های فانتزی و جذاب ارائه شده و به‌عنوان یک خوراکی متفاوت شناخته می‌شود.

نکاتی برای خرید سوهان مرغوب

اگر قصد خرید سوهان قم یا سایر انواع سوهان ایرانی را دارید، توجه به چند نکته ساده می‌تواند به شما کمک کند تا محصولی باکیفیت، تازه و خوش‌طعم انتخاب کنید:

1. رنگ و ظاهر
   سوهان مرغوب باید رنگی طلایی، براق و یکنواخت داشته باشد. وجود لکه‌های تیره، سوختگی یا خشکی زیاد، نشانه‌ای از کیفیت پایین یا نگهداری نادرست است.
2. بافت
   بافت سوهان یکی از مهم‌ترین معیارهای تشخیص کیفیت آن است. سوهان باکیفیت باید ترد، شکننده و سبک باشد؛ نه سفت، لاستیکی یا چسبنده. صدای شکست سوهان هنگام شکستن نیز می‌تواند نشانه خوبی از تردی آن باشد.
3. عطر و طعم
   رایحهٔ هل و زعفران در سوهان اصل باید به‌وضوح احساس شود. طعم آن نیز باید متعادل، شیرین و بدون مزهٔ ته‌گرفته یا طعم مصنوعی باشد. طعم بیش از حد چرب یا شیرینی زننده، از نشانه‌های کیفیت پایین است.
4. بسته‌بندی
   سوهان به دلیل حساسیت بالا به رطوبت و هوا، باید در بسته‌بندی بهداشتی، محکم و نفوذناپذیر نسبت به رطوبت عرضه شود. بسته‌بندی‌های وکیوم یا فلزی معمولاً انتخاب‌های بهتری برای نگهداری طولانی‌تر هستند.

راه های افزایش ماندگاری سوهان

1. از گرما و رطوبت دور نگه دارید:
   نور مستقیم خورشید، رطوبت و گرمای زیاد، موجب تغییر رنگ، بوی نامطبوع و کاهش کیفیت سوهان می شود.
2. ظرف مناسب انتخاب کنید:
   سوهان را در ظروف فلزی درب دار یا بسته بندی وکیوم شده نگهداری کنید تا با هوا تماس نداشته باشد.
3. فریز کردن برای نگهداری طولانی:
   اگر می خواهید سوهان را برای مدت طولانی تری نگه دارید، آن را در کیسه نایلونی داخل ظرف فلزی گذاشته و در فریزر نگهداری کنید.
4. اجتناب از یخچال برای مدت زیاد:
   یخچال به دلیل رطوبت بالا ممکن است باعث سفتی یا تغییر بافت سوهان شود. استفاده کوتاه مدت قابل قبول است.

پرسش‌های پرتکرار درباره سوهان (FAQ)

• سوهان برای سلامتی مفید است؟
  بله، سوهان به دلیل ترکیباتی مانند آرد جوانه گندم، زرده تخم مرغ، مغز پسته و بادام، دارای مواد مغذی و ویتامین هاست. اگر به‌صورت متعادل مصرف شود، می تواند انرژی زا و مفید باشد. البته به‌دلیل میزان بالای کالری، نباید در مصرف آن زیاده روی کرد.
• آیا سوهان برای افراد دیابتی مناسب است؟
  خیر. سوهان حاوی مقدار زیادی شکر و کربوهیدرات ساده است، بنابراین مصرف آن برای افراد دیابتی توصیه نمی شود، مگر با مشورت پزشک و در قالب گزینه های کم قند یا بدون قند که در برخی فروشگاه ها عرضه می شود.
• سوهان را چگونه نگهداری کنیم؟
  برای حفظ تازگی و بافت ترد سوهان، آن را در ظرف دربسته و در جای خشک، خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید. استفاده از بسته بندی فلزی یا وکیوم شده نیز به افزایش ماندگاری کمک می کند.
• آیا سوهان گیاهی است؟
  سوهان سنتی معمولاً حاوی زرده تخم مرغ و روغن یا کره حیوانی است. اما در سال‌پهای اخیر، نسخه های گیاهی این شیرینی نیز با استفاده از روغن های گیاهی و بدون فرآورده های حیوانی تولید شده اند که برای وگان ها مناسب است.