اگر قرار باشد در مورد یکی از علایقی که در میان تمام مردم ایران رایج است اسم ببریم، قطعا استفاده از آجیل و خشکبار یکی از آن موارد اصلی است. این خوردنی های دوست داشتنی و بسیار خوشمزه که بسته به علایق مردم متفاوت است، هرکدام دارای خواص متفاوتی هستند.
آجیل ها که خود به موارد متعددی تقسیم می شوند، کاربرد اصلی شان استفاده در میهمانیها، دور همی ها و مواردی از این دست است. شاید بتوان گفت برخی آجیلها در برخی مناطق محبوب تر هستند، اما به صورت کلی می توان گفت استفاده از آنها در تمام نقاط ایران به شدت مرسوم بوده و در منزل هر ایرانی یافت می شوند.
برخی از آجیل ها مانند بادام و گردو علاوه بر استفاده به عنوان پذیرایی، در پخت غذا نیز مورد استفاده قرار می گیرند. با گردو غذاهای متعددی تهیه شده و از خلال بادام نیز به عنوان تزیین در بسیاری از غذاها مورد استفاده قرار می گیرد.
خشکبار اما، علاوه بر استفاده به عنوان پذیرایی در کنار آجیلها و یا مخلوط شده با آنها، در بیشتر موارد در تهیه غذاها مورد استفاده قرار می گیرند و اغلب به عنوان طعم دهنده های اصلی مورد استفاده قرار می گیرند. شاید بتوان گفت آجیل و خشکبار علاوه بر اینکه سوغات برخی مناطق کشور به شمار می رود، برخی از آنها اعتبار جهانی داشته و در سطح دنیا به عنوان سوغات ایران نیز مورد استفاده بسیار زیاد قرار می گیرد که پسته و زعفران را می توان از آن دسته به شمار آورد.
نکته ای که باید در مورد این موضوع دانست این است که در سالهای اخیر بسیاری از آجیل و خشکبارهای ایران از خارج از کشور وارد می شود، اما با این حال، نمی توان کتمان کرد که همچنان بسیاری از شهرهای ایران جز اصلی تولیدکنندگان آجیل و خشکبار به شمارمی روند که برخی از آنها علاوه بر اعتبار داخلی، اعتبار خارجی فراوانی نیز دارند و در میان مردم مشهور هستند.
در این مطلب سعی شده است تا بهترین شهرهای تولید کننده آجیل و خشکبار را معرفی نموده تا برای علاقه مندان همچون چراغی این دنیای جذاب را روشن نموده و با این موضوع که بهترین آجیل وخشکبار ایران متعلق به کدام شهرهاست آشنا شوند.
پسته
پسته را باید شناخته شده ترین آجیل و قطعا از محبوب ترین ها دانست. این خوراکی جذاب که زینت هر ظرف آجیلی می باشد، همواره در میان ایرانیان جایگاهی خاص و دوست داشتنی داشته است. پسته در انواع مختلف در شهرهای متعددی تولید می شود و برای تولید آن معمولا در شهرهایی که حالت کویری داشته باشد اما میزان آب مناسبی نیز وجود داشته باشد را در نظر می گیرند. کیفیت خاک به افزایش کیفیت پسته ارتباط مستقیمی دارد. برخی از انواع پسته آجیل به این شرح است: پسته اکبری، پسته کله قوچی، پسته احمد آقایی، پسته خنجری، پسته اوحدی یا فندقی و… می باشد.
رفسنجان در استان کرمان را می توان بزرگترین شهر تولید کننده پسته در ایران دانست که از اعتباری جهانی نیز برخوردار است. پس از آن شهر دامغان در استان سمنان و شهر فیض آباد در استان خراسان رضوی را شهرهای مهم دیگر تولید کننده پسته در ایران دانست.
محبوبترین پسته های رفسنجان شامل پسته اکبری، پسته کله قوچی، پسته احمد آقایی و پسته فندقی می باشد. بهتری پسته های مشهور دامغان شامل پسته عباسعلی، پسته خنجری، پسته شاه پسند، پسته فخری و پسته قرمز علیان دانست. بهترین پسته های فیض آباد شامل پسته بادامی، پسته اکبری و پسته کله قوچی می باشد.
بادام
بادام یکی از محصولاتی است که از دیرباز در بین مردم ایران دارای محبوبیت خاصی می باشد. این ماده غذایی دوست داشتنی که هم در قالب آجیل و هم در قالب مکمل در تهیه غذا نیز استفاده می شود، دارای خواص درمانی بسیاری نیز هست. هرچند ایران خود تولیدکننده انواع بادام به شمار می رود، با این حال علاوه بر صادرات برخی بادامهای باکیفیت، خود نیز واردکننده آن به شمار می رود.
برخی انواع بادامهای تولید شده در ایران شامل بادام پوست کاغذی، بادام فرانیس، بادام شکوفه، بادام آذر، بادام یلدا، بادام مامایی و بادام تونو می باشد.
بادام در مناطق مختلف ایران تولید می شود و در طی سالیان سال، استانهای مختلفی به تولید این محصول می پردازند. استان چهارمحال و بختیاری، استانهای خراسان شمالی و جنوبی، استان سمنان، استان فارس و… سرآمد تولید این محصول استراتژیک و پرکاربرد به شمار می رود. شهر سامان در استان چهارمحال و بختیاری را به عنوان شهر بادام ایران می دانند که به پایتخت بادام ایران مشهور است.
تخمه آفتابگردان
شاید اغراق نباشد اگر بگوییم پرمصرف ترین آجیل ایران تخمه آفتابگردان می باشد. محصولی که در بسیاری از مغازه های خرد و کلان به فروش می رود و حتی منهای ایام خاص، در تمام روزها مورد استفاده قرار می گیرد. انواع تخمه آفتابگردان شامل تخمه شمشیری، تخمه ریز فندقی، تخمه دور سفید(کانادایی)، تخمه بادامی، تخمه سیاه و تخمه کله قوچی می باشد.
این محصول در بسیاری از شهرهای ایران تولید می شود و علاوه بر استفاده به عنوان آجیل، از مغز آن تخمه به عنوان روغن خوراکی نیز استفاده می شود.
شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی را به عنوان قطب تولید تخمه آفتابگردان در ایران می دانند. شهرستان سنقر و کلیایی در استان کرمنشاه و خوی دراستان آذربایجان غربی و همچنین شهرستانهای فاروج در خراسان شمالی و قوچان در خراسان رضوی از مهمترین شهرهای تولید تخمه آفتابگردان در ایران به شمار می روند.
تخمه هندوانه
تخمه هندوانه از سالهای دور همچون تخمه آفتابگردان در بسیاری از شهرهای ایران مورد استفاده قرار می گیرند. این محصول که با توجه به طعمهای دوست داشتنی و متفاوت خود از محبوبیت بسیاری برخوردار است پای ثابت بسیاری از آجیلهای مجلسی در مناسبتهای مختلف به شمار می رود.
انواع تخمه هندوانه شامل تخمه هندوانه معمولی یا قهوه ای، تخمه هندوانه زرد و تخمه جابانی می باشد. این محصول در بسیاری از شهرها و استانهای کشور تولید می شود و شهرستان کلاله در استان گلستان و روستای جابان در نزدیکی دماوند در استان تهران از قطبهای تولید تخمه هندوانه به شمار می روند. شهرستان خوشاب در استان خراسان رضوی نیز در تولید این تخمه در سالهای اخیر اسم و رسم مناسبی یافته است.
گردو
گردو از آن دسته آجیلهای محبوبی به شمار می رود که از نظر خاصیت جز پر خاصیت ترین مغزهای خوراکی به شمار می رود. این ماده غذایی دوست داشتنی و خوش طعم که علاوه بر آجیل، در بسیاری از غذاهای محبوب نیز مورد استفاده قرار می گیرد، دارای تنوع شکلی و طعمی بسیار بالایی می باشد. گردوهای پوست کاغذی، تویسرکان ،بوانات، ضیاآبادی، شهمیرزاد، خوشه ای، اسراییلی، دماوند، سوزنی، کرمان و ماکویی از شناخته شده ترین گرودهای ایران به شمار می روند. هر کدام از این محصولات، بر اساس اندازه، جنس پوست، رنگ گردو و طعم دارای تفاوتهای بعضا آشکار و متفاوتی هستند.
در بسیاری از شهرها و استانهای ایران، این محصول دوست داشتنی تولید می شود و تقریبا می توان در تمام مناطق ایران انواع درختان گردو را یافت. استانهای همدان، خراسانهای رضوی و شمالی، آذربایجان شرقی و کردستان از قطبهای اصلی تولید گردو به شمار می روند. شناخته شده ترین و معروفترین شهرهای تولید گردو در ایران در ابتدا شهر تویسرکان در استان همدان می باشد. پس از آن گردوی مراغه و آذرشهر در آذربایجان شرقی، شهرهای شیروان و فاروج در خراسان شمالی نیز از جمله شناخته شده ترین ها به شمار می روند.
زعفران
زعفران از آن دست خشکباری است که علاوه بر اینکه قطب تولید در جهان به شمار می رود، جز سوغاتیهای اصلی ایران زمین نیز به شمار می رود. این محصول که امروزه در بسیاری از غذاها، شیرینیها، دسرها و شربتهای مختلف در سطح ایران و بسیاری از کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، جایگاهی ویژه در ایران دارند.
زعفران از نظر تنوع، دارای انواع مختلفی است که توسط برندهای مختلفی در بسته بندیهای شکیل و جذابی ارائه می شود. زعفران سرگل، زعفران دسته یا دختر پیچ، زعفران پوشال، زعفران نگین، زعفران کنج از انواع آن به شمار می رود.
زعفران در حال حاضر در نقاط مختلفی از کشور تولید می شود، اما مرکز و قطب تولید زعفران در ایران وجهان، استان خراسان جنوبی به شمار می رود. شهر قاینات به عنوان پایتخت تولید زعفران در دنیا شناخته می شود که دارای اعتباری جهانی و قابل احترام است. پس از آن شهر های گناباد، فردوس، بجنورد، بشرویه، بجستان و زاوه از دیگر شهرهای شناخته شده ایران در تولید این محصول دوست داشتنی به شمار می روند.
انجیر استهبان فارس
انجیر از آن دست میوه هایی است که علاوه بر اینکه میوه ی تازه ی آن طرفداران بی شماری دارد، میوه خشک شده آن نیز جز پر مصرف ترین و محبوب ترین خشکبار ایران به شمار می رود. این محصول که از خواص درمانی بسیار زیادی برخوردار است، در بسیاری از نقاط جهان به عنوان یک میوه درمانی و مفید شناخته می شود. انجیر از نظر رنگ، به انجیر سیاه و زرد( یا سفید) تقسیم می شود که هر کدام از این دو نوع نیز دارای تنوع بسیاری هستند. انجیر خشک که در حال حاضر یکی از جایگزینهای محبوب قند و شکر در کنار چای به شمار می رود، در ایران نیز در نقاط مختلفی تولید می شود.
استان فارس و شهر استهبان، قطب تولید انجیردر ایران به شمار می رود که توانسته است در سطح دنیا اعتبار مناسبی برای خود ایجاد نماید. شهرستان پلدختر در استان لرستان نیز قطب تولید انجیر سیاه در ایران به شمار می رود که دارای اعتبار فراوانی می باشد.
زرشک
زرشک که از جمله خشکبار محبوبی است که در ایران مورد استفاده فراوانی در صنعت غذایی دارد. این محصول که از سوغاتی های استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی به شمار می رود، همواره به عنوان یک طعم دهنده عالی برای غذاها و یا برای شربتها مورد استفاده قرار می گیرد. آب زرشک نیز که دارای خاصیتهای درمانی فراوانی می باشد و به شدت برای سلامت بدن و تصفیه خون مورد استفاده قرار می گیرد، در میان مردم ایران از طرفداران زیادی برخوردار است.
استان خراسان جنوبی و خراسان رضوی از قطبهای تولید این محصول در ایران و جهان به شمار می روند. شهرستان قائنات به عنوان قطب اصلی تولید و شهرستانهای بجستان، بیرجند، فردوس و بشرویه نیز از دیگر شهرهای مهم تولید این خشکبار دوست داشتنی می باشند.
توت خشک
میوه درخت توت که در بسیاری از شهرهای ایران در فصل بهار از طرفداران بسیاری برخوردار است، علاوه بر اینکه به صورت تازه طرفداران بسیاری دارد، از آنجا که زمان مصرف کوتاهی دارد، بیشتر به صورت خشک شده مورد مصرف قرار می گیرد. میوه خشک شده توت با عنوان توت خشک، در بسیاری از منازل ایرانیان به عنوان ترکیبی از آجیل و یا به عنوان همراه چای و جایگزین قند و شکر مصنوعی مورد استفاده زیادی قرار می گیرد.
توت خشک انواع مختلفی دارد که برخی از مشهورترین آنها بدین شرح است: توت خشک آبدار، توت خشک بی دانه، توت خشک مشهدی، توت خشک سبز، توت خشک درشت و توت خشک نقلی.
با اینکه توت در بسیاری از استانهای ایران تولید می شود، اما استانهای خراسان رضوی، اصفهان، کرمانشاه، یزد، مرکزی و قم نیز به تولید انبوه این محصول می پردازند. شهر طرقبه در استان خراسان رضوی را میتوان قطب اصلی تولید توت خشک در ایران دانست. شهرستانهای شاندیز، نیشابور و سبزوار در استان خراسان رضوی، شهرستانهای پاوه، جوانرود و روانسر در استان کرمانشاه، شهرهای مهریز، تفت و اردکان در استان یزد، شهرستان های سمیرم، آران و بیدگل و کاشان در استان اصفهان جز مهمترین مراکز تولید این محصول به شمار می رود.
کشمش
از آنجا که انگور در نقاط مختلف ایران دارای طرفداران بسیاری می باشد و تاکستانهای بزرگی در کشور در این خصوص وجود دارد، همواره در فرهنگ مردم ایران جایگاه ویژه ای داشته است. میوه خشک شده انگور که به نام کشمش شناخته می شود، به دلیل کاربردهای فراوان آن همواره مورد استقبال قرار گرفته است. کشمش که در انواع مختلفی وجود دارد، علاوه بر استفاده در آجیل، در غذاهای مختلفی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از انواع کشمشمی می توان به کشمش سبز قلمی، کشمش پلویی، کشمش تیزابی، کشمش آفتاب خشک یا آفتابی، مویز و کشمش تیغی اشاره کرد.
کشمش در استانهای مختلفی در ایران تولید می شود و از این نظر می توان گفت در هر شهری که انگور تولید شود، کشمش نیز تولید می شود. ولی از نظر میزان تولید می توان استانهای همدان، قزوین، خراسان رضوی، زنجان و… در صدر این لیست قرار دارند. شهر ملایردر استان همدان، شهر تاکستان و شهر قزوین در استان قزوین، شهرهای کاشمر، قوچان و شیروان در استان خراسان رضوی، شهر زنجان در استان زنجان و…از مهمترین تولیدکنندگان کشمش در کشور به شمار می روند.
بادام زمینی
بادام زمینی به دلیل طعم خاص و دوست داشتنی اش در نه تنها در ایران که در میان مردم دنیا نیز طرفداران بسیار زیادی دارد. ایران خود به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان بادام زمینی دنیا، سهم مناسبی در صادرات بادام زمینی به کشورهای دیگر دارد. بادام زمینی در نقاط مختلفی از ایران کاشت می شود و به همین دیلی می توان آن را نیز جز محصولاتی دانست که تولید مناسبی دارد.
آستانه اشرفیه در استان گیلان به عنوان قطب تولید بادام زمینی کشور شناخته می شود. علاوه بر آن، شهر های لشت نشا، انزلی و کیاشهر در استان گیلان، دشت گرگان در استان گلستان، شهر دزفول در استان خوزستان نیز جز شهرهای مهم تولید بادام زمینی در ایران به شمار می روند.
بادام درختی
بادام درختی با توجه به مصرف بسیار زیادی که در صنایع تولید موادغذایی، آشپزی، شیرینی پزی و… دارد، همواره مورد توجه بوده است. این محصول علاوه بر این همیشه به عنوان یکی از پای ثابتهای آجیل در ایران به شمار می رفته است.
بادام درختی دارای تنوع بسیار بالایی است که باعث می شود انتخاب آن برای بسیاری از افراد سخت باشد. از انواع مهم بادام می توان به بادام پوست کاغذی، بادام آذرشهر، بادام امریکایی، بادام ربیع، بادام تلخ، بادام منقا، بادام سفید، بادام مامایی، بادام سنگی و… اشاره کرد.
در حال حاضر در استان های بسیاری بادام از جمله چهارمحال و بختیاری، یزد، گیلان، آذربایجان شرقی، کرمان و فارس به صورت متفرقه کشت می شود. اما شهر سامان در استان چهارمحال و بختیاری مدتهاست به قطب بادام شهرت یافته است.
نخود
نخود که علاوه بر استفاده در غذاهای متعدد، یک آجیل و خشکبار پرطرفدار محسوب می شود، در مناطق مختلفی از ایران به طرق مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. بر این اساس نخودهای مختلفی در نقاط مختلف ایران تولید می شود. از آنجایی که نخودچی به عنوان یکی از سوغاتیهای محبوب مشهد و استان خراسان رضوی محسوب می شود، استفاده از آن در این استان بسیار زیاد می باشد.
نخود از نظر سایز بیشتر تفاوت محسوس دارد و نخودها به 4 سایز تقسیم می شوند. نخود تک خان بزرگترین، سپس نخود دو خان، نخود سه خان و نخود فلافلی می باشند که این نخود ریز ترین نوع نخود محسوب می شود. از نظر رنگ نیز نخود ها به نخود زرد و نخود سفید تقسیم می شوند.
بزرگترین استانه تولید کننده نخود در ایران استان کرمانشاه است و پس از آن نیز استان لرستان و آذربایجان غربی قرار دارد. شهر کرمانشاه در استان کرمانشاه و شهر دلفان در استان لرستان بزرگترین تولید کنندگان نخود در ایران به شمار می روند.
فندق
فندق به عنوان یکی از پرطرفدارترین مغزهای خوراکی جهان، سهم بسیار زیادی را از بازار مغزهای خوراکی را به خود اختصاص داده است. این محصول استراتژیک که در تولید بسیاری از شیرینیجات و دسرها و شکلات ها مورد استفاده قرار می گیرد، در ایران نیز در نقاط مختلفی تولید می شود.
فندق دارای انواع مختلفی است که هر کدام رنگ، سایز و طعم خاص خود را دارند. فندق بارسلونا، کاسینا، کلارک، باتلر، دل لانگه و داویانا از معروف ترین ها به حساب می روند.
در ایران نیز استانهای مازندران و گیلان جز استانهایی هستند که بیشترین تولید را به خود اختصاص داده اند. به طور کلی منطقه اشکور استان گیلان قطب تولید فندق ایران به شمار می رود و پس از آن شهر رامسر در استان مازندران این رتبه را به خود اختصاص داده است.
آلو
آلو از آن دسته خشکباری به شمار می رود که در ایران به خصوص طرفداران بسیاری دارد. آلو علاوه بر اینکه یک میوه پرطرفدار محسوب می شود، به صورت خشک شده نیز بسیار زیاد مورد استفاده قرار می گیرد و از این نظر می توان گفت آلو در هر نوع آن دارای طرفداران بسیاری می باشد.
آلو تقریبا در نقاط مختلفی از ایران تولید می شود و استانهای مختلف به نسبت میزان تولید خود دسته بندی می شوند. آلوها دارای انواع مختلفی هستند که برخی از آنها به نسبت منطقه تقسیم بندی شده و یا حتی نام گذاری شده اند. برخی از انواع آلو را می توان به این شرح نام برد: آلو بخارا، آلو سیاه برغان یا برقان، آلوچه جنگلی، آلو شوقانی، آلو رضایی و…
شهر خرو در استان خراسان رضوی و در نزدیکی نیشابور به شهر آلوی ایران مشهور است. این شهر بیشترین میزان تولید آلو بخارا در ایران را داراست. سپس آلو رضایی در شهر مراغه استان آذربایجان غربی، آلو شوقانی در شهر شوقان استان خراسان شمالی، شهر برقان یا برغان بزرگترین تولید کننده آلوی برغان می باشد.
خاکشیر
تخم خاکشیر یکی از پرطرفدارترین و محبوب ترین محصولاتی به شمار می رود که بیشتر در شربتهای گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول پرخاصیت که دارای خواص درمانی بسیاری می باشد و در درمان بسیاری از بیماریها مخصوصا بیماریهای مربوط به گوارش مورد استفاده قرار می گیرد، در ایران بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
در ایران استانهای مختلفی به تولید این محصول می پردازند که در میان آنها استانهای خراسان رضوی، همدان، فارس و اصفهان در رتبه های اولی قرار دارند. شهرهای مشهد، همدان، شیراز و اصفهان را قطب های اصلی این تخم خوراکی می دانند.
انواع آجیل مخلوط
آجیل مخلوط از آن درست محصولاتی است که بسته به سلایق تولید کننده آن و یا نظر به سلیقه استفاده کننده از آن مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا آجیلهای مخلوط، ترکیبی از مغزهای خوراکی اصلی مانند پسته، فندق، بادام، بادام زمینی، گردو و… و برخی از تخمه ها که معمولا یکی از انواع تخمه هندوانه مانند تخمه جابانی یا برخی میوه های خشک شده مانند برگه زردآلو، توت خشک و… تهیه می شود.
بر این اساس، معمولا آجیل مخلوط گاهی بر اساس قیمت و گاهی بر اساس طریقه تهیه مانند خام یا بوداده و تف داده تقسیم بندی می شوند.گاهی نیز آجیلهای مخلوط بر اساس طعم تقسیم بندی می شوند مانند آجیل مخلوط شیرین، آجیل مخلوط شور، آجیل مخلوط شور و شیرین و…
امروزه با با گسترش مجموعه های مختلف تولید آجیل در کشور، هر مجموعه به فراخور نیاز منطقه و مشتریان خود، انواعی از آجیل مخلوط را تهیه و به علاقه مندان خود عرضه می دارد.
مالمو نیز بر اساس نیاز مخاطبین خود، برخی از انواع آجیل مخلوط را تهیه نموده است که می توان از فروشگاه آنلاین سوغات ایران، بر حسب علاقه خود یکی را انتخاب نمایید.