صنایع دستی کرمان به عنوان یکی از زیباترین سوغات‌های سنتی ایران شناخته می‌شود. این صنایع دستی که از قدمت و هنر بالایی برخوردارند، نمایانگر فرهنگ و تاریخ کهن کرمان هستند و شامل آثار متنوعی می‌شوند که هر یک با دقت و هنر خاصی ساخته شده‌اند. اگرچه بسیاری از این محصولات با هزینه‌ای مناسب قابل تهیه هستند، اما نمی‌توان قیمتی بر ارزش هنری و زیبایی آنها گذاشت.
خرید صنایع دستی، تجربه‌ای متفاوت برای علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایرانی است. در کرمان، بازارها و فروشگاه‌های متعددی وجود دارند که بهترین محصولات صنایع دستی را به گردشگران و علاقه‌مندان ارائه می‌دهند. در ادامه، به معرفی رایج‌ترین و محبوب‌ترین صنایع دستی کرمان و ویژگی‌های خاص هر کدام می‌پردازیم.
قالی کرمان
قالی کرمان به عنوان یکی از گرانبهاترین سوغات این شهر در نظر گرفته می‌شود که در جهان زبان زد است. این صنایع دستی کرمان از زمان صفویه به یادگار مانده است. ظرافت، ریز نقش بودن و تنوع رنگی از ویژگی‌های بارز این سوغات کرمان است.
گلیم شیریکی پیچ
گلیم شیریکی پیچ یکی دیگر از صنایع دستی کرمان به شمار می‌آید که منتسب به عصر افشاریه یا صفویه است. این نوع گلیم دارای بافتی منحصر به فرد بوده و ترکیبی از گلیم و قالی است. در این نوع گلیم فقط تارها هستند که شکل و طرح نهایی این اثر را شکل می‌دهند. در حال حاضر نیزسیرجان و دارستان به عنوان دهکده گلیم ثبت جهانی شده‌اند.
قالیچه افشاری کرمان
قالیچه افشاری که با عنوان فرش افشار نیز شناخته می‌شود از فرش‌های عشایری به شمار می‌آید. این قالیچه معمولاً توسط ایل افشار بافته می‌شود. این صنایع دستی کرمان را می‌توان در شهرهای بابک، سیرجان، جیرفت و بافت پیدا کرد. این صنایع دستی دارای طرح‌های مختلفی نظیر سه کله، موسی خانی، ابری، گل پاریزی و… است و معمولاً از رنگ‌های کرم، مشکی، سرمه‌ای و قهوه‌ای برای بافت آن استفاده می‌شود.
پته دوزی کرمان
پته دوزی کرمان نیز یکی از معروف‌ترین صنایع دستی استان کرمان به شمار می‌آید. این صنایع دستی با استفاده از نخ‌های پشمی و رنگ‌های مختلف دوخته می‌شود. این اثر هنری برایند خلاقیت زنان و دختران کرمان است تا بتوانند هنر خود را به واسطه نقوش باستانی و طرح‌های انتزاعی به نمایش بگذارند.
گبردوزی کرمان
گبردوزی کرمان به عنوان زرتشتی دوزی نیز شناخته می‌شود که هنر دست زرتشتیان ایران است. این اثر هنری که در زمان ساسانیان به وجود آمده، بر هنر و فرهنگ شرقی و غربی نیز تاثیرات مهمی داشته است. در گذشته از این اثر هنری برای دوختن لباس‌های زنانه استفاده می‌شده است. زیرا این صنایع دستی کرمان طرح‌های بسیار زیبا و ظریفی را بر روی پارچه ایجاد می‌کند.
شال بافی کرمان
هنر شال بافی یکی دیگر از صنایع دستی کرمان است که با نام و فرهنگ این شهر عجین شده است. برای بافت این شال‌ها معمولاً از طرح‌های سنتی و قدیمی استفاده می‌شود که می‌توان نمونه آنها را در فرش‌های این شهر نیز دید. در این اثر هنری طرح‌های مختلف و متعددی نظیر شاخ گوزنی، احرامی، ترمه، لاکی و بوته‌ای دیده می‌شود که در ابعاد ۳ متر بافته و عرضه می‌گردند.
عریض بافی کرمان
عریض بافی یکی از صنایع دستی کرمان است در حال حاضر با انقراض روبرو شده است. این اثر هنری با یک پارچه ضخیم پشمی بافته می‌شود که در گذشته به عنوان کت یا پالتو مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان‌های قدیم از دستگاه‌های بافندگی چوبی برای عریض بافی استفاده می‌شد، اما با گذشت زمان دستگاه‌های اتوماتیک جای دستگاه‌های چوبی را گرفته و نمی‌توانیم کیفیت قبل را در این اثر هنری ببینیم.
خورجین کرمانی
خورجین کرمانی در گذشته استفاده بسیار زیادی داشته است. در زمانی که استفاده از دوچرخه یا حیوانات باری امری مرسوم به شمار می‌آمده، استفاده از این صنایع دستی شهر کرمان نیز رواج بیشتری داشته است. این صنایع دستی معمولاً با استفاده از نخ‌های پشمی و پنبه‌ای بافته می‌شود. البته هنوز بسیاری از روستاییان از خورجین استفاده می‌کنند و می‌توان در بسیاری از روستاهای کرمان این اثر هنری را دید که چطور با زندگی مردم عجین شده است. در حال حاضر نیز به عنوان جزئی از جهیزیه، بین عشایر کاربرد دارد.
آجیده دوزی کرمان
آجیده دوزی کرمان با نام لایه دوزی نیز شناخته می‌شود. این صنایع دستی کرمان با استفاده از یک لایه پنبه دوخته می‌شود که در بین دو پارچه قرار می‌گیرد. بدین ترتیب طرح و نقش برجسته ای ایجاد می‌گردد که بیانگر ذوق و خلاقیت اهالی کرمان است. این اثر هنری دارای طرح و رنگی بسیار شاد بوده و زیبایی خارق العاده‌ای را به نمایش می‌گذارد.
مفرشو کرمان
مفرشو کرمان یک کیسه زینتی بسیار زیبا و رنگارنگ است که در حال حاضر به عنوان کیف نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کیسه زینتی با استفاده از یک پارچه دایره‌ای شکل آستر کشی شده ساخته می‌شود که محیط دور آن سجاف دوزی می‌گردد. سپس یک کناف از آن عبور داده می‌شود. این کناف کمک می‌کند تا درب کیسه به راحتی بسته شود. همچنین بر روی این کیف تزیینات بسیار زیبا و جذابی کار می‌شود که به صورت کاملا خلاقانه و ذهنی ایجاد می‌گردند.
منبت کاری کرمان
کنده کاری بر روی چوب و منبت کاری کرمان همواره به عنوان یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی کرمان به شمار می‌آید. اگر در بازارهای سنتی کرمان قدم بزنید این هنر قدیمی را مشاهده کنید. این اثر هنری زینت بخش بسیاری از کاخ‌ها، خانه‌ها و مساجد است. همچنین می‌توانید آثار منبت را به عنوان سوغات نیز تهیه کنید.
ترمه کرمان
ترمه کرمان پارچه‌ای بسیار گران بها و ارزشمند است که با الیافی بسیار لطیف طراحی و عرضه می‌شود. ترمه معمولا با طرح‌ها یا الیاف جذاب و بی‌نظیر بته جقه یا گل‌های شاه عباسی دیده می شوند. این صنایع دستی استان کرمان را می‌توان در قسمت‌های مختلف منزل استفاده کرد. به عنوان مثال رومیزی یکی از رایج‌ترین کاربردهای ترمه است کخ جلوه‌ای زیبا را در خانه به وجود می آورد.
ساخت ساز
ساخت ساز به عنوان یکی از هنرها و صنایع دستی شهر کرمان شناخته می شود. همچنین شهر کرمان مرکز خرید و فروش سازهای سنتی ایرانی به شمار می آيد. سازهای مختلف و متعددی نظیر ویولون، تار، سه تار و سنتور جزو رایج ترین آثار ساخته شده در این شهر تاریخی هستند.
در نهایت، صنایع دستی کرمان به عنوان یکی از بهترین سوغات های این شهر به شمار می آیند که به عنوان نماد فرهنگ کهن و تمدن این شهر جلوه گر شده اند. در این مقاله سعی شد تا تنها با ارائه بخشی کوچک از این صنایع، شما را با زیبایی های بی بدیل این صنایع و آثار آشنا کنیم.