چای و نبات دو یار قدیمی و وفادارند. ترکیب این دو در کنار هم، یاری رسان افراد بسیاری در مواقع مختلف بوده‌است. اجداد ما از گذشته‌های دور علاقه زیادی به آن داشته‌اند و برای رفع سردی بدن استفاده می‌شده‌است. هم‌چنین به‌واسطه استفاده از نبات در مجالس عقد و عروسی، برای عده زیادی یادآور و سنبل جشن و سرور می‌باشد. یزد، یکی از شهرهای مهم در تولید نبات درجه یک ایرانی است. مردم یزدی ارادت خاصی به نبات این شهر دارند؛ به طوری که معتقدند طعم هیچ نباتی به خوبی نبات یزد نمی‌رسد. تا انتهای متن با ما همراه باشید تا این محصول دوست داشتنی را از زوایای مختلف بررسی کنیم.
نبات یزد جایگزینی برای قند و شکر
نبات نوعی قند ساکارز است که از نیشکر گرفته می‌شود. این قندِ به‌دست آمده، طی گذشت مدت زمانی و ایجاد مکانیسم‌های فیزیکی در دمای خاص، متبلور می‌شود و به شکل کریستال‌هایی درشت در می‌آید. اصلی‌ترین تفاوت بین قند و نبات، در اندازه بلورهای آن‌هاست. بلورهای ریز ساکارز برای تهیه شکر کاربرد دارد و اتصال این بلورهای ریز به یکدیگر به تولید قند حبه‌ای منجر می‌شود. درمورد تولید نبات یزد، از بلورهای کوچک قند در یک مایع غلیظ آب قند استفاده می‌شود و بلورهای حاصله درشت و قابل مشاهده می‌باشند. جالب است بدانید با وجود ماده اولیه یکسان ( ساکارز ) در این محصولات، خواص آن‌ها باهم متفاوت اند. این تفاوت در خاصیت‌ها، به شکل فیزیکی و اندازه‌بلورهای آن‌ها مربوط می‌شود.
ریشه راه‌یابی نبات به فرهنگ ما از کجاست
از دیرباز بهترین نبات ها متعلق به کشور ایران بوده است. طبق آن‌چه در تاریخ گفته شده، اولین بار در هزاران سال قبل، مردم کشورهای ایران و هند، قند را کشف و از آن استفاده کردند. در خوزستان ایران و دره گنگ هندوستان مهارت تولید قند از نیشکر، آغاز شد و نیمه اول قرن هفتم میلادی تا کشور چین فراگیر شد. به همین سبب، ایران و هندوستان در تولید نبات هم از دیگر کشورها پیشی گرفتند.
اشاره به این موضوع، در کتاب آثارالباقیه تاریخچه دیرینه قند و نبات یزد را از زمان جمشیدشاه در جشن‌های ایران تایید می‌کند. ابوریحان بیرونی در این کتاب بیان کرده است:« در این روز “نوروز” رسم است که مردمان برای یکدیگر هدیه می‌فرستند و سبب آن چنان‌که آذرباد موبد بغداد حکایت کرد، این است که نیشکر در کشور ایران روز نوروز یافت شد و پیش از آن کسی آن را نمی‌شناخت و نمی‌دانست که چیست و خود جمشید روزی نی‌ای را دید که کمی از آب‌های درون آن به بیرون تراوش کرده بود و چون جمشید دید که آن شیرین است امر کرد که آب این نی را بیرون آورند و از آن شکر سازند و آنگاه در روز پنجم نوروز، محصول نهایی یعنی شکر به دست آمد و از راه تبرک به آن، مردم برای یکدیگر شکر هدیه فرستادند و در مهرگان نیز این کار را به همین میزان تکرار کردند.»
مدارک قابل استناد دیگری دراین باره نیز وجود دارد. به عنوان مثال نویسنده‌ای به نام “مون شین” در نیمه دوم سده هفتم میلادی، نوشته است :« شکری که از ایران آورند بسیار خوب است.» این جمله می‌تواند اثباتی بر پیشرو بودن ایران در زمینه کشف قند ساکارز و محصولات به‌دست آمده از آن باشد. کلمه نبات به معنی گیاه می‌باشد که ریشه در شیوه مصرف گیاهان دارویی به این شکل توسط ایرانیان باستان و مصریان دارد.
نبات یزدی و انواع نبات یزدی
هنگامی‌که برای خرید نبات به بازار می‌روید، با شکل‌ها و اندازه‌های مختلف آن، مواجه می‌شوید. برخی از شهرهای اصلی تولیدکننده مثل یزد، نبات‌هایی دارند که منحصرا در همان‌جا یافت می‌شوند. این تنوع در تولید انواع مختلف نبات یزد، چه از نظر ظاهر فیزیکی و چه از نظر چاشنی‌های ترکیبی، نشان از ذوق و هنر تولیدکنندگان ایرانی دارد و گستره کاربردهای آن را افزایش داده است. این محصول، اغلب به چند شکل عمده یافت می‌شود. شاخه نبات، نبات چوبی، نبات تخته، نبات پودر، نبات دندانه، شیره نبات، نبات کاسه، نبات مخلوط، نبات لقمه و پرده نبات شکل‌هایی از آن هستند که در بازار عرضه می‌شود. در نهایت، نبات با دارا بودن چندین طعم مختلف در هر شکل از خود، حجت را بر خریداران تمام کرده‌است.
اگر علاقه‌مند به مطالعه شرح کاملی از انواع نبات یزد و دسته بندی آن‌ها براساس شکل، طعم و شهرهای مختلف هستید، متن تنوعی مثال‌زدنی نبات برای همه سلیقه‌ها در همین وبلاگ برای شما جمع‌آوری و نگاشته شده‌است.
فرایندی به ظاهر ساده اما دقیق
همان‌طور که گفته شد، نبات در دسته بندی‌های مختلف، دارای تنوع خوبی است. هرروزه به تنوع نبات افزوده می‌شود و شکل‌های جدیدی از آن در بازار مشاهده می‌شود. گاهی طرز تهیه هرکدام از این شکل‌ها یکسان هستند و فقط شکل ظاهری آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. آب و شکر، دو ماه اصلی برای تولید نبات است که در تهیه همه انواع آن، جزء ثابت مواد تشکیل دهنده هستند. شاید تهیه نبات کارساده ای به‌نظر برسد، اما باید توجه داشته باشید که این فرایند نیازمند دقت و مهارت مخصوص به خود می‌باشد. نبات در حجم‌های صنعتی و خانگی قابل دست‌یابی است.
خواص نبات یزد و دولبه‌ی چاقو
احتمالا همه ایرانی‌ها حداقل برای یک‌بار طعم نبات داغ یا چای نبات را چشیده‌اند و تقریبا بیشتر آن‌ها از کودکی با آن بزرگ شده‌اند. قدیمی‌ترها اعتقاد زیادی به درمان برخی بیماری‌ها با نبات دارند. طبع گرم نبات در طب سنتی، بارز ترین علت این استفاده دیرینه و از بین بردن سردی بدن و دل دردهای ناشی از آن، معروف‌ترین کاربرد نبات بوده‌است.
طبق تحقیقات انجام شده، برخلاف تصور عموم خواص درمانی نبات فراتر از این‌هاست و به همین جا محدود نمی‌شود. ذرات نبات خیلی سریع جذب عضلات بدن می‌شوند؛ به همین دلیل نه تنها باعث چاقی نمی‌شود بلکه با افزایش سوخت و ساز به لاغری بدن نیز کمک می‌کند. افزایش انرژی و نشاط، از بین بردن دردهای استخوانی، بهبود گلو درد، درمان تکرر ادرار و… گوشه‌ای از کرامات این چاشنی قدیمی است. فواید نبات، این محصول را به جایگزینی مناسب برای قند و شکر تبدیل کرده‌است.
اگر شما هم از کودکی نبات داغ را به توصیه بزرگ‌تر ها مصرف می‌کردید و خاطره آن با شماست، مطلب فوایدی از نبات که کمتر شنیدیم را از دست ندهید. در این مطلب به شرح کاملی از همه خواص جادویی نبات پرداخته‌ایم و مطالعه آن خالی از لطف نیست.
آیا نبات یزد، خوب و بد دارد
نبات یکی از پر مصرف‌ترین سوغاتی‌های ایران است و به‌طور عمده، برای جنبه های درمانی کاربرد دارد. به همین دلیل کیفیت آن بسیار حائز اهمیت می‌شود و باید نباتی تهیه کرد که از کیفیت بالای آن اطمینان داشته باشیم. گاهی برخی سودجویان برای کسب پول بیشتر دست به تقلباتی می‌زنند؛ بنابراین هنگام خرید باید به نکات ساده‌ای توجه کنید تا یک خرید مطمئن و مناسب داشته باشید.
ساده‌ترین راه، اعتماد به برندهای معتبر و خوش نام در این زمینه است. نبات‌های فله معمولا در کارگاه‌های زیر زمینی تولید می‌شوند و شرایط نگه‌داری استانداردی ندارند. اما اگر تمایل دارید که حتما خودتان هم کیفیت محصول را از نزدیک بسنجید، رعایت چند نکته ساده برای تشخیص نبات خوب از بد را به شما آموزش خواهیم داد.
اولین نشانه، وجود بلورهای شفاف و درشت نبات است که نشان دهنده عدم استفاده از جوهر قند در فرایند تولید آن است. نبات مرغوب ناخالصی ندارد و نباید پس از حل شدن در آب ذرات معلقی از آن باقی بماند. تردی نبات و عدم سفت بودن بافت آن نیز مورد اهمیت است. نکته چهارمی که باید در نظر داشته باشید؛ عطر و طعم نبات است.
اگر در تولید نبات زعفرانی از رنگ‌های خوراکی به‌جای زعفران استفاده کنند، به مرور زمان تیره می‌شود و عطر آن نیز از بین می‌رود. رنگ نبات زعفرانیِ با کیفیت، در مقابل نور آفتاب می‌پرد و برعکس در دهان یا چای ثابت می‌ماند. توجه داشته باشید، عده ای از متقلبان به جای زعفران از جوهر زعفران استفاده می‌کنند که یک ماده خطرناک و سرطان زاست. پس هنگام خرید نبات زعفرانی باید دقت بیشتری به عمل آورید تا سلامت اعضاء خانواده به خطر نیوفتد.
راز حفظ طولانی مدت کیفیت نبات یزد
برای این که نبات‌ها به مدت زیاد کیفیت بالای خودشان را حفظ کنند؛ باید به شرایط نگه‌داری مناسب آن‌ها توجه شود. نور و رطوبت از عوامل آسیب زا به بلورهای نبات هستند. توصیه ما به شما این است که پس از باز کردن بسته نبات، آن‌ها در یک ظرف شیشه‌ای در بسته نگه‌داری کنید. این ظرف در بسته باید در دمای بیست درجه سانتی‌گراد باشد. گرما سبب کاهش کیفیت نبات می‌شود بنابراین، محیط سرد و خشک بهترین شرایط برای نگه‌داری نبات است.
کلام آخر
میزان بالای مصرف نبات در ایران، نشان از محبوبیت آن در بین مردم دارد. همیشه سودجویانی وجود دارند که به نفع خود، از این علاقه مردم سوء استفاده کنند. بهترین توصیه ما به شما اعتماد به برندهای معروفی هم‌چون افضلی دارد که طرفداران پر و پاقرص این برند، نشان از اعتبار و کیفیت بالای محصولاتش دارد. در روزهای شلوغی که فرصت خرید از فروشگاه‌های مورد اطمینان وجود ندارد؛ یک خرید اینترنتی سریع و مطمئن انتخاب درستی است. فروشگاه اینترنتی مالمو در زمینه فروش نبات با برند افضلی همکاری می‌کند که موجب اطمینان خاطر خریداران محترم می‌گردد.