لزوم برند سازی در حوزه سوغات و صنایع دستی

برند سازی در حوزه سوغات و صنایع دستی یکی از عوامل کلیدی در رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و توسعه گردشگری است. هر منطقه از ایران، با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و جغرافیایی خود، سوغات و صنایع دستی منحصر‌به‌فردی تولید می‌کند که نمایانگر هویت و هنر آن منطقه هستند.

برند سازی در این حوزه، نقشی اساسی در شناساندن این محصولات به بازارهای داخلی و بین‌المللی ایفا می‌کند. این فرایند نه تنها به افزایش فروش و محبوبیت محصولات کمک می‌کند، بلکه به تثبیت جایگاه تولیدکنندگان در رقابت با دیگر کسب‌وکارها نیز منجر می‌شود. در این مقاله، اهمیت و تاثیر برندسازی در حوزه سوغات و صنایع دستی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بدون داشتن یک برند، نمی توانید برای کاری که انجام می دهید شهرت بسازید.

این جمله‌ی مشهور هنری فورد، کارآفرین و بنیانگذار شرکت فورد موتور است که ضرورت برند سازی در شرکت‌ها را نشان می‌دهد.

در این مطلب قرار است لزوم برندینگ در کسب و کارهای حوزه سوغات و صنایع دستی را بررسی کنیم؛ اما پیش از آن بهتر است تعریفی از برند و انواع آن داشته باشیم:

برند چیست؟

برند به معنای نماد یا مارک و به زبان ساده همان چیزی است که مشتریان یک کسب و کار را با آن می‌شناسند. برند باعث تمایز کسب و کار شما از رقبا می‌شود و نگرشی از خدمات، محصولات و هویت کار شما در ذهن مشتری ایجاد می‌کند. وقتی شما اسم برند یک شرکت را می‌شنوید ناخودآگاه احساس و تصویری که از آن شرکت و خدماتش دارید در ذهنتان زنده می‌شود. برندها می توانند شهرت زیادی پیدا کنند و به امضای کسب و کار شما تبدیل شوند.

پیشینه برند

برند، قدمتی تقریبا 7 هزار ساله دارد. در گذشته در تمدن‌های مناطقی مثل بین‌النهرین، ایران و چین، کسب و کارها با حکاکی روی مهرها برای خودشان نماد تعیین می‌کردند.

اوایل مردم خریدهای خود را به روش سنتی انجام می‌دادند و اسم و برند خاصی برای محصولات در نظر گرفته نمی‌شد. هر محصول به نام خودش شناخته می‌شد و نمادی که امروزه به آن برند می‌گوییم وجود نداشت. اما با وقوع انقلاب صنعتی، تولید کننده‌ها متوجه شدند برای رونق کسب و کار خود و پیشی گرفتن از رقبا، احتیاج به یک تغییر دارند؛ تغییری که محصول آن‌ها را از سایر محصولات مشابه متمایز کند و به محبوبیت و شهرت کسب و کارشان کمک کند. به این ترتیب بود که کم کم برند شکل گرفت.

شکل گیری برند به معنای امروزی

بعد از اختراع تلویزیون و رادیو و رواج برنامه های تلویزیونی، کم کم پای تبلیغات و آگهی‌ها به رادیو باز شد و کسب و کارها از طریق این آگهی‌ها شروع به معرفی خدمات و محصولات خود به مخاطبان کردند. نخستین آگهی تلویزیونی سال ۱۹۴۱ پخش شد. با رشد اگهی‌های تلویزیونی توجه کسب و کارها به تبلیغات جدی‌تر شد و آن‌ها با استفاده از محتواهای متنی و ویدیویی سعی در معرفی خدمات و محصولات خود به مشتریان کردند. برند در ابتدا نشانه‌ی تمایز یک کسب و کار از دیگر کسب و کارها بود اما کم کم تبدیل به یک اصل مهم و ضروری شد.

برندینگ چیست؟

برندینگ شامل استراتژی‌هایی است که به شناخت محصول و خدمات آن در ذهن مخاطب منجر می‌شود. در حقیقت شما با برندینگ، محصول خود را معرفی می کنید و تصویری از کسب و کارتان می‌سازید که باعث آشنایی مشتریان با محصول شما و همچنین ماندگاری خدمات شما در ذهن آن‌ها می‌شود. با برندسازی، در میان انبوهی از شرکت‌ها و کارخانه‌هایی که محصول شما را ارائه می‌دهند، خدمات شما شخصی سازی شده و شرکت شما به واسطه برند مخصوص شما شناخته می‌شود.
برند انواع مختلفی دارد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

انواع برندینگ

1. برندسازی خدمات

تمرکز اصلی برندینگ خدمات روی خدماتی است که عرضه می‌کند. در واقع شرکت‌ها بر اساس نیاز جامعه هدف، خدماتی ارائه می‌دهند که لازم است این خدمات از نظر کیفیت و جوانب دیگر در سطح بالایی قرار داشته باشند تا رضایت و اعتماد مشتریان جلب شود. برندینگ خدماتی باعث می‌شود شرکت بتواند اعتماد سازی کند و به واسطه ی خدماتش به شهرت برسد.

تاکسی‌های اینترنتی مثل اسنپ و تپسی و همین‌طور آژانس‌های گردشگری نمونه‌هایی از برندینگ خدماتی هستند.

2. برندسازی شخصی

برندینگ شخصی با شخص در ارتباط است و تمرکز به جای خدمات کسب و کار، روی خود فرد است. فرد باید تلاش کند از طریق بستر شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و یا روش‌های دیگر، به معرفی خود و چیزی که ارائه می‌دهد بپردازد. این معرفی با توجه به موقعیت شغلی فرد صورت می‌گیرد و شخص در راستای کاری که انجام می‌دهد و تخصص و هنری که دارد برای خودش تبلیغ می‌کند.

3. برندسازی محصول

در برندسازی محصول همان طور که از اسمش پیداست باید محصول را پرزنت کرد. برندینگ محصول باید شامل مجموعه‌ی کاملی از معرفی محصول، کاربرد آن، ویژگی ها و نقاط قوتش باشد. در این برندینگ باید بتوانید محصول خود را نسبت به محصولات مشابهی که رقبای‌تان ارائه می‌دهند متمایز جلوه دهید تا مخاطب جذب شود و برند شما به محبوبیت جمعی برسد. درواقع فقط اینکه مخاطب برند شما را بشناسد کافی نیست، بلکه برندینگ محصول باید به گونه‌ای باشد که به فروش شرکت کمک کند و در نهایت به جلب اعتماد مشتریان وفاداری آن‌ها دست یابد.

4. برندسازی آنلاین

یکی از مهم‌ترین انواع  برندینگ، برندسازی آنلاین است. با قوت گرفتن فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی این فرصت در اختیار کسب و کارها قرار گرفت که در بسترهای آنلاین مثل وبلاگ، سایت، اینستاگرام، لینکدین و… به معرفی خود بپردازند. هر تبلیغی در فضای اینترنت مثل تولید محتوای متنی، ویدیویی، پاسخگویی به مشتریان، ایجاد کمپین و نظرسنجی‌ها همه زیر مجموعه برند سازی آنلاین هستند. از آن جایی که امروزه اینترنت نقش پررنگی در زندگی اکثر مردم دارد، برندینگ آنلاین کمک بزرگی به معرفی کسب و کارها می‌کند و از طریق آن، شرکت‌ها می‌توانند راحت با مخاطبین ارتباط برقرار کنند، خودشان را خلاقانه تبلیغ کرده و برند خود را به شهرت و محبوبیت برسانند.

5. برندسازی آفلاین

در برندسازی آفلاین برای معرفی و شناخت خود به مشتریان، از تبلیغات کاغذی مثل روزنامه‌ها، مجلات، بنرها، بروشورها  و بیلبوردها استفاده می‌کنند. در دنیایی که خیابان‌ها با انبوهی از بیلبوردهای بزرگ تبلیغاتی پر شده‌اند، برای نشان دادن خود باید از سطح معمولی فاصله بگیرید و سعی کنید خلاقیت را جدی بگیرید تا تبلیغ شما به چشم مخاطب بیاید. برندینگ آفلاین در دنیای واقعی صورت می‌گیرد و دیگر خبری از ظرفیت‌های اینترنت نیست. باید تلاش کنید با نبوغ در بسته بندی، طرح لوگو و جلوه‌های بصری توجه مشتریان را به خود جلب کنید.

کسب و کارها با توجه به شرایط و رویکرد شرکت‌شان از هرکدام از انواع برندینگ استفاده می‌کنند. در حوزه سوغات و صنایع دستی این مساله بیشتر حائز اهمیت است. اما حالا که با برند، برندینگ و انواع برند آشنا شدیم به سوال اصلی می‌رسیم که چرا باید در این حوزه برند سازی کرد؟

چرا برند سازی در حوزه سوغات و صنایع دستی لازم است؟

همان طور که گفته شد برند سازی یک اصل مهم در حوزه سوغات و صنایع دستی محسوب می‌شود. اگر می‌خواهید در بازار سوغات و صنایع دستی رشد کنید، برند سازی باید اولویت شما باشد. چون در نهایت این برند است که باعث تمایز شما با رقبای‌تان می‌شود. اما چرا برندینگ در این حوزه تا این حد مهم است؟

1. بالا رفتن فروش

مهم ترین تاثیری که برندینگ  روی کسب و کارها می‌گذارد، افزایش فروش است. با برندینگ حرفه‌ای، برند صنایع دستی و سوغات شما کم کم شهرت پیدا می‌کند، همین نکته منجر می‌شود که تقاضا در این حوزه افزایش پیدا کند و افزایش تقاضا در نهایت به به فروش بیشتر شما منتهی می‌شود.

2. افزایش آگاهی نسبت به این حوزه

هر چه برند شما معروف‌تر باشد، خدمات و محصولاتی که عرضه می‌کنید بیشتر شناخته می‌شوند. شاید در ظاهر این مساله‌ی مهمی به نظر نیاید اما در حوزه سوغات و صنایع دستی، شهرت کسب و کارها باعث می‌شود شناخت و آگاهی مردم نسبت به محصولات صنایع دستی و سوغات هر منطقه افزایش پیدا کند.

3. توسعه گردشگری

شناخت مردم نسبت به این حوزه باعث شکل گیری اشتیاق خرید در آن‌ها می‌شود. این اشتیاق در ترغیب مردم به سفر به این شهرها تاثیر گذاشته و در نهایت موجب توسعه گردشگری می‌شود. برای مثال هر ساله گردشگران بسیاری برای خرید گلاب کاشان به این شهر سفر می‌کنند و در نتیجه با برند سازی این محصول، می‌توان گردشگری را در این شهر بیشتر توسعه داد.

4. رونق صادرات

وقتی برندسازی کنید ناچار می‌شوید استانداردهای کسب و کارتان را بالا ببرید. وقتی استانداردهای کسب و کار خود را افزایش دهید، ظرفیت صادراتی محصول نیز افزایش پیدا می‌کند.

5. وفادارسازی مشتریان

یکی از مهم ترین دلایل لزوم برند سازی جلب اعتماد مشتريان است. مشتریان معمولا هنگام خرید دست روی محصولی می‌گذارند که اسم برند آن بیشتر به گوششان آشنا باشد.

وقتی شما برندسازی می کنید مشتری برند شما را می شناسد و کم کم به برند شما اعتماد می‌کند. این موضوع در حوزه سوغات و صنایع دستی اهمیت بالایی دارد چرا که وقتی شما  قصد خرید سوغات یا خرید صنایع دستی یک شهر را دارید بیشتر سمت خرید برندهایی می‌روید که شناخته شده باشند. اگر قصد خرید گز اصفهان را داشته باشید قطعا هر نمونه گزی انتخاب شما نیست و هنگام خرید به اسم برند توجه می‌کنید. اعتماد مشتریان در نهایت به وفاداری مشتریان منجر می‌شود. مشتریان وفادار، خدمات شرکت شما را به سایر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند و برند شما به اولویت آن‌ها برای خرید تبدیل می شود.

وفاداری مشتریان در سوغات و صنایع دستی بسیار حائز اهمیت است چرا که مشتریان وفادار می‌توانند خودشان نوعی تبلیغ برای کسب و کار شما باشند. وقتی یک مشتری از محصول شما راضی باشد آن را به بقیه معرفی می‌کند و همین باعث جذب مشتریان بیشتر و افزایش فروش شما می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها محصول برند خود را به شهرت رسانده٬اند اما محبوبیتی ندارند و وقتی محبوبیتی نباشد در واقع اعتماد مردمی صورت نگرفته و نمی‌توان از مشتریان انتظار وفاداری داشت.

6. به کسب و کارهای این حوزه هویت می‌بخشد

برند به کسب و کار شما شخصیت می‌دهد و همین هویت بخشی به ارتباط برند شما و مخاطب کمک می‌کند. خیلی از مردم با کسب و کارهای تخصصی این حوزه آشنایی ندارند و هنوز سوغات خود را از فروشندگان محلی تهیه می‌کنند. وقتی شما برندسازی می‌کنید ارتباطی را با مخاطبان شکل می‌دهید که در نهایت باعث شکل گیری تصویری زنده از کسب و کار شما در ذهن آن‌ها می‌شود. با هویت بخشی، به کاری که می‌کنید و محصول و خدماتی که ارائه می‌دهید اعتبار می‌بخشید و در نهایت برای کسب و کار خود احترام می‌خرید.

7. جلب اعتماد سرمایه گذاران

با برندینگ قوی، کم کم در مقایسه  با رقبای خود به تعادل می‌رسید و جایگاه خاص خودتان را پیدا می‌کنید.

همین باعث جلب توجه سرمایه داران، سرمایه گذاران، تامین کنندگان و توزیع کنندگان حوزه سوغات و صنایع دستی می‌شود. به این صورت که وقتی شما با برندینگ حس خوب و تصویر مثبتی از خود در ذهن مخاطبان ایجاد می‌کنید تمایل به همکاری با شما بیشتر می‌شود و در بازار سرمایه ارزش، اعتبار و جایگاه پیدا می‌کنید.

8. جذب کارمندان حرفه‌ای تر

وقتی اسم کسب و کار شما در میان مردم و سرمایه گذاران پیچیده باشد و ارزش و اعتبار داشته باشید، افراد بیشتری تمایل به همکاری با شما پیدا می‌کنند. از آن جایی که کسب و کارهای این حوزه کمتر شناخته شده هستند با برندینگ حرفه‌ای افراد ماهر تر و حرفه ای تر به  کار در شرکت شما جذب شده و در نتیجه سطح شرکت شما بالاتر می‌رود.

ساخت برند

حال که با لزوم برندینگ آشنا شدیم بهتر است با نحوه ساخت برند هم آشنا شویم تا بدانیم چطور باید برای کسب و کار خود یک برند معتبر بسازیم.

1. لوگو برند را طراحی کنید

اولین کاری که باید بکنید این است که برای برند خود یک لوگو طراحی کنید. لوگو یا نماد، شرکت شما را از سایر شرکت‌ها متمایز می‌کند و به کار شما هویت و شخصیت می‌بخشد. لوگوی برند یا به شکل تصویر است یا متن و یا ترکیبی از هر دو. لوگو باید متناسب با اهداف و ارزش‌های آن شرکت باشد و مشابه لوگوهای کسب و کارهای دیگر نباشد.

2. یک شعار جذاب بسازید

با ساخت شعار تصویری که از برند خود ساخته اید کامل می‌شود. شعار بهتر است کوتاه و خلاصه باشد و هدف و جزئیات برند شما را به اختصار توضیح دهد. یعنی مخاطب با شنیدن شعار شما، کلیات و خصوصیات کسب و کار شما در ذهنش شکل بگیرد. اگر برای برند خود شعار جذاب و تاثیرگذاری بسازید کسب و کار شما بیشتر در یادها می‌ماند و به جذب مخاطب نیز کمک می‌کند.

3. هدف کسب‌وکار شما چیست؟

باید هدف خود را تعیین کنید. برای تعیین هدف، به این فکر کنید که کسب و کار شما چرا شکل گرفته و هدف شما از راه اندازی چنین کسب و کاری در حوزه سوغات و صنایع دستی چه بوده است. هدفمندی به شما و کارمندان کسب و کارتان این امکان را می‌دهد که با آینده نگری دقیق‌تری فعالیت کرده و در یک مسیر مشخص و متمرکز حرکت کنند.

اگر در تعیین هدف کسب و کار خود دچار مشکل هستید یکی از اصولی که کمک‌تان می‌کند دایره طلایی سایمون سینک است. دایره طلایی سایمون سینک، یکی از مفاهیم مشهور بازاریابی است که توسط سایمون سینک در کتاب «با چرا شروع کنید»، مطرح شده است. این دایره شامل چند سوال اساسی است:

• چه چیزی (What): کسب و کار شما چه ویژگی‎هایی دارد و چه چیزهایی را به مخاطب عرضه می‌کند؟
• چگونه (How): چگونه باید از دیگر کسب و کارها متفاوت باشید؟
• چرا (Why): چرا این کسب و کار ایجاد شده است و چرا شما در این تجارت هستید؟

با پاسخ دادن به این چند پرسش، راحت تر می‌توانید هدف خود را مشخص کنید.

4. رقیبتان را بشناسید!

تفاوتی ندارد چقدر کسب و کارتان کوچک یا بزرگ است، هرکاری رقبای خودش را دارد؛ پس لازم است رقبای خود را بشناسید. شناخت رقبا فقط به شناخت اسم آن‌ها نباید محدود شود. برای شناخت دقیق کسب و کارهای رقیب باید به این سوال‌ها پاسخ دهید.

• شرکت‌های رقیب چه ویژگی‌ها و پیشینه‌ای دارند؟
• چه دستاوردهایی داشته‌اند؟
• چقدر به وفاداری مشتریان دست یافته‌اند و مردم درباره آن‌ها چه می‌گویند؟
• نقاط ضعف و نقاط قوت آن‌ها چیست؟
• چقدر در فضای مجازی فعال هستند؟

با پاسخ به این سوالات به مجموعه کاملی از رزومه آن کسب و کار دست پیدا می‌کنید، تفاوت‌های خود را  شناسایی می‌کنید و با دید بازتری می‌توانید استراتژی‌های خود را جلو ببرید.

5. مخاطب هدف خود را مشخص کنید

مخاطب کسب و کار شما چه کسانی هستند؟ پاسخ به این سوال مسیر شما را مشخص می‌کند. هر محصول و خدماتی که یک شرکت ارائه می‌دهد ممکن است توجه گروه خاصی از مشتریان را جلب کند و نمی توان انتظار داشت که همیشه بتوانید رضایت همه‌ی گروه‌ها را به دست آورید. باید با توجه به هدف کسب و کارتان گروه مخاطب مورد نظر خود را انتخاب و  نیازها و سبک زندگی آن گروه را شناسایی کنید و با این کار به رضایت مندی در بخشی از بازار دست پیدا کنید.

6. برای کسب و کارتان داستان بسازید!

همیشه این داستان‌ها و قصه‌ها هستند که بیشتر توجه ما را جلب می‌کنند. قصه گویی تکنیکی است که اهمیت زیادی در ایجاد برند و ارتباط سازنده با مشتریان دارد. برای ساختن داستان کسب و کارتان باید یک روایت منسجم و جذاب به اشتراک بگذارید تا مخاطبان با برند شما احساس نزدیکی کنند و به شما علاقمند شوند.

7. برای برند خود بسته بندی طراحی کنید

یکی دیگر از بخش‌های مهم برندسازی، طراحی بسته بندی است. طراحی بسته بندی باید با توجه به مخاطبان هدف، علایق و سلایق آن‌ها و همچنین با توجه به اهداف و ارزش‌های کسب و کار شما انجام شود. برای اینکه بسته بندی شما جذاب به نظر برسد باید در هنگام طراحی به شکل، رنگ، فونت و اشکال توجه کنید و استفاده از نبوغ و خلاقیت را جدی بگیرید. با انتخاب بسته بندی مناسب برند خود، کسب و کار خود را منحصر به فرد جلوه می‌دهید و خودتان را از رقبای‌تان متمایز می‌کنید.

8. تداوم داشته باشید

برندسازی فرآیندی نیست که انجام دهید و فکر کنید تمام شده است؛ بلکه فرایندی مداوم و پیوسته است که هیچ وقت تمام نمی‌شود. شما برای اینکه بتوانید تاثیر خود را بگذارید و همچنین تاثیر برندینگ را در کسب و کار خود ببینید باید پیوستگی را اولویت قرار دهید و ثبات داشته باشید.

9. لحن و صدای مخصوص داشته باشید

برند شما باید صدای مخصوص کسب و کار شما باشد. باید بتوانید به لحن منحصر به فرد خود دست پیدا کنید به طوری که برند شما را با صدا و لحن مخصوصش بشناسند. این لحن باید در تمام فرایند برندینگ و معرفی شما یکسان باشد. یعنی اگر در شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارید پست‌ها و استوری و متن‌هایی که منتشر می‌کنید باید با یک فرمول ثابت طراحی شوند و زبان و لحن یکسانی داشته باشند.

لحن برند شما طنز است یا جدی و رسمی؟ این سوالی است که هنگام برندسازی باید از خود بپرسید. وقتی لحن برند خود را تعیین کردید باید مطابق آن، فرمول یکسانی برای تبلیغات و معرفی رسانه‌ای خود در نظر بگیرید. به این ترتیب مخاطب با دیدن محتوای شما و آشنا شدن با لحن و صدای شما، کسب و کار و خدمات شما در ذهنش یادآوری می‌شود.

10. شبکه‌های اجتماعی را جدی بگیرید

مردم شبانه روز با اینترنت و فضاهای مجازی درگیر هستند. پس اگر دنبال دیده شدن کسب و کار خود و معرفی خود به مخاطبان هستید یکی از بهترین راه‌ها بستر فضای مجازی است. سایت، وبلاگ، اینستاگرام، لینکدین و کانال‌های تلگرامی از فضاهایی هستند که می توانید برای برندینگ و تبلیغات خود از آن‌ها استفاده کنید و با مخاطبان در ارتباط باشید. سعی کنید  فضای مجازی را جدی بگیرید و برای فعالیت در این شبکه‌ها برنامه مشخص و استراتژی داشته باشید. هر‍ پستی که در این شبکه‌ها منتشر می‌کنید می‌تواند راهی برای جذب مردم به کسب و کار شما باشد و به برندینگ شما کمک کند.

کسب و کارهای زیادی در حوزه سوغات و صنایع دستی مشغول به کار هستند که سال‌های زیادی از فعالیت‌شان می‌گذرد و این حرفه کسب و کار آبا و اجدادی‌شان محسوب می‌شود؛ با این حال در زمینه برند سازی اقدام مهمی انجام نداده‌اند. بازار این حوزه برای این‌که بتواند هم تاثیرات فرهنگی خود را بگذارد و هم در صادرات و فروش به موفقیت برسد خواه ناخواه نیازمند برند سازی است.

اگر شما برندینگی معتبری نداشته باشید قرار نیست طولانی مدت در خاطر مردم بمانید و این یک واقعیت است. از این رو لازم است کسب و کارهای حوزه سوغات و صنایع دستی برندینگ را اولویت خود قرار داده و ضرورت برند سازی در حوزه سوغات و صنایع دستی را جدی بگیرند.